Dona dayanıklı, çok yıllık, kalıcı, 70 - 100 cm boylanan tıbbi ve şifalı özellikleri olan çiçekli bitki. Kurutulmuş çiçek olarak kullanıma uygun.

Çayır düğmesi bitkisini nereden anlatmaya başlasak aslında pek de bilemedik. Anavatanı kuzey yarım küre olan bitki muhtemelen kuşların iri tohumlarını taşıması ile kuzey Amerika, Asya ve Avrupa da yerelleşmiş hem görsel olarak güzel, hem de şifalı yenilebilen bir bitkidir.

Yüksek sürgünlerin bitiminde açtığı çiçekler birleşik halde toplar oluştururlar. Yaz sonu çiçeklenen bitki, sezon sonunda tüm bitkiler geçtiğinde, parlak kırmızı çiçekleri ile yaz sonunun da habercisidir. Tohumları ekimden önce hiçbir ön uygulama istemez ve kolaylıkla yetişir. Üstelik kalıcı bitki donlara ve soğuklara da dayanıklı olup, toprak ayırtetmez.

Çayır düğmesi genelde kanamalarda kanı durdurmak, böcek sokmaları ve ishalin tedavisinde kullanılır. Bitkinin insan sağlığı kadar çevre sağlığına da faydası vardır. Çok kompleks ve gelişkin kök sistemi ile ekili olduğu arazilerde erozyonu önler. Bitki bu kök sistemi sayesinde o kadar etkilidir ki, erozyon bölgelerinde uzun yıllarda yetişen bitkilerin yerini kısa sürede doldurur.

Bunun dışında Çayır düğmesi yine çevreci bir bitki olarak, Bioremediation özellikleri ile de çok önemli ve değerli bir bitkidir. Bioremediation, yani toprağa kimyasal ağır metallerin karışması ve toprağın kullanılamaz ya da üzerinde tarım yapılamaz hale gelmesi durumunda adeta bir kurtarıcıdır. Zira bu tür alanlarda insan tüketimine yönelik meyve ve sebze yetiştirilmesi durumunda, o topraklarda yetişen bitkiler topraktan kanserojen ağır metalleri içlerine çekecek ve tüketilmesi insan sağlığına çok zararlı hale geleceklerdir. Oysa bu alanlara Çayır düğmesi ekildiğinde, bitki gelişmiş kök sistemi sayesinde topraktaki tüm zararlı kimyasalları bünyesine toplar ve biçilerek imha edilir. Kısacası kullanılmaz olan toprakları tekrar tarımın kullanımına açar.

Ne dersiniz, bahçenizi güzelleştiren bir bitkinin, bahçeden doğaya çıktığında neler yapabildiğini öğrenmek sizce de şaşırıtıcı değil mi?

Ekim ve Bahar'da ekim: Sanguisorba tohumları en iyi şekilde sonbaharda dış mekanda ekilir. Kışı nemli ekim saksısında geçiren tohumlar, baharla birlikte kolaylıkla çimlenirler. Kış byunca ekim saksısının nemi korunmalı, yaban hayvanlarından korunaklı bir yerde tutulmalıdır. Yabani ot temizliği yapılmış tarla ekimlerinde doğrudan toprağa da ekebilirsiniz.

Tohumların 10 ila 14°C (50 ila 55°F) sıcaklıkta çimlenmesi genellikle yaklaşık iki ay sürer. Tohum fideleri yeterince büyüyüp elle tutulabilecek hale geldiğinde, onları tek tek seçip ayrı saksılara dikerek büyütün. Genç bitkiler, yeterli büyüklüğe ulaştıklarında, dış mekanlardaki kalıcı yerlerine en kısa sürede dikilir. Bahar ekimleri için, eğer yağmur azsa düzenli sulama yapın ve dört ila altı bitkiyi metrekareye yerleştirin. Alternatif olarak, tohumlar da Bahar'ın erken döneminde doğrudan toprak yüzeyine ekilebilir.

Konum: Sanguisorba, güneşli bir bahçe bölgesinde yetişmeyi tercih eder, ancak sıcak bölgelerde öğleden sonra hafif gölge alanlarında yetiştirmek daha iyi olabilir. Bitkilerin yetiştiği toprağın ideal olarak nemli, pH 6 ila 8 arası ve normal bir yapıya sahip olması tercih edilir. Toprağın eşit şekilde nemli kaldığı bir alan idealdir, çünkü çok kuru koşullar yaprakların kahverengileşmesine neden olabilir.

Yetiştirme: Zarif görünseler de, Sanguisorba oldukça sağlamdır ve bir kez büyümeye başladıklarında bakımları oldukça kolaydır. Çok dayanıklı olup -25°C (-13°F) civarındaki sıcaklıklara dayanabilirler. Bitkiler tam güneşte veya kısmi gölgede başarıyla yetişirler. Yaz aylarında toprağın kurumasını engellemek için nemli toprakları tercih ederler. Özellikle Bahar ekimlerinde bitkileri sıcak yaz aylarında iyi sulayın. Rüzgarlı alanlarda destek sağlayın ve yaprakları sık sık keserek daha fazla büyümeyi teşvik edin. Yağmurların az olduğu zamanlarda Bahar ekimlerini düzenli sulayın. Erken Bahar'da cömert bir miktarda malç uygulayın, bunu yılın erken döneminde yapmayı unutmayın çünkü bazı türler ilkbaharın sonunda çiçek açabilirler.

Budama: Sanguisorba'nın çoğu çeşidi genellikle erken sonbahara kadar çiçeklenmeye devam eder ve yaprakları sıcaklıklar düştüğünde genellikle parlak renkler alır. Bitkinin tabanından solmuş çiçek saplarını kesmek, kendi kendine ekimi önler ve çiçeklenme mevsimini uzatabilir. Ya da, onları yerinde bırakmayı düşünebilirsiniz, çünkü tohum başları çiçeklenirken aynı ilginç formu korur ve koyu renkli türlerdeki tohum başları derin kırmızı rengini haftalarca korur. Don bitkileri kahverengileştirdiğinde, bunları herhangi bir zamanda kesip alabilirsiniz. Her demetin etrafına geç sonbahardan geç kışa kadar genel amaçlı organik bir gübre veya bir kürek dolusu kompost serpin. Burnetler birkaç yıl yerleşene kadar zaman alabilir, ancak ondan sonra yavaş bir yayılma hızında yayılmaya başlarlar. Genellikle sadece 4 ila 6 yılda bir bölünmeye ihtiyaç duyarlar, ancak yayılımlarını yavaşlatmak veya bölüyüp çoğaltmak istiyorsanız daha sık bölünebilirler. Mevcut demetleri erken Bahar'da taşıyın veya bölmeyi ve yaklaşık 260cm (24in) aralıklı olarak yerleştirin. Eğer sonbaharda varsa, mevcut demetleri erken Bahar'da taşıyın veya bölün, sonbahar görüntüsünü kısaltmayı umursamıyorsanız. İlk bir ay veya öyle bir şey boyunca yeni dikimleri düzenli sulayın, yağmur azsa.

Mutfak Kullanımı: Büyük burnetin yaprakları salatalarda malzeme olarak kullanılabilen salatalık benzeri bir tada sahiptir ve bu nedenle çok popülerdir. Sanguisorba officinalis'in mutfak kullanımı, otların yakın akrabası olan bahçe burneti (S. minor) ile ilgilidir. Bahçe burnetinin, büyük burnetten farklı olarak, genellikle soluk sarımsı yeşil olan ve üst çiçeklerde dışarıya çıkan kırmızı stigma sahip çiçek başları bulunur. Bu kırmızı stigma, çiçekler uzaktan görüldüğünde kırmızı bir parıltı verir. Tesadüfen, hem büyük burnet hem de bahçe burneti genellikle salata burneti olarak adlandırılır.

Tıbbi Kullanımlar: Sanguisorba officinalis Avrupa genelinde yetişir ve 2000 yıldan fazla süredir tıbbi olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Çin'de de yaygın olarak bulunur ve kökleri geleneksel Çin tıbbında kullanılır. Bitkinin kanamaları ve iç kanamaları önlemek için kullanıldığı bulunmuştur. Otlara tanenlerin astringent ve koagülan özelliklerini verdiği bulunmuştur.